Bir deprem olması halinde, yapısal ve yapısal olmayan şeklinde tanımlanan iki tür riskle karşı karşıyayız. Bireylerin doğrudan müdahale edemediği yapısal risklere kısaca değindikten sonra, bu bölümde yapısal olmayan risklere karşı neler yapabileceğimizi konuşuyoruz.

Yapısal olmayan riskleri, yaşam alanlarımızda yapacağımız düzenlemeler ve deprem anı ile sonrasında bilmemiz, öncesinde hazırlanmamız gereken ve hayat kurtarabilecek bir dizi önlem olarak tanımlıyoruz. Bu riskleri ve tehlikeleri belirlemek için yapılması gerekenleri ise Tehlike Avı olarak adlandırıyoruz.

Bu bölümde, Mahalle Afet Gönüllüleri (MAG) kurucusu Hüseyin Karadayı ile birlikte “Tehlike Avı”nın neleri içerdiğini ve mekânlarımızda alabileceğimiz bu önlemler sayesinde hangi risklerden korunabileceğimizi konuşuyoruz.

Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP), İl Risk Azaltma Planı (İRAP) İlçe Afet Planları. Ne çok plan var değil mi?

Bu planlarda biz yokuz yani doğrudan etkilenecek olan bireyler, aileler, çocuklar, yaşlı ve hastalar, hayvan dostlarımız, komşularımız, sokağımız ve mahallemiz yok.

Bu bölümde ilk basamaktan başlıyoruz; Aile Afet Planından. En küçük yerleşim biriminden, bir arada yaşayan çekirdek topluluktan.

Aile Afet Planı aktörleri kimlerdir, kimler rol üstlenir, depreme hazır olmamızın ilk basamağından itibaren neye hazırlıklı olacağız.

Yıkıcı bir deprem yaşayacak bir şehirde — binası yıkılsa da yıkılmasa da, kişi hayatta ve yaralanmamış olsa da — şehir, mahalle, sokak, bina ve evlerimiz bağlamında bizleri neler bekliyor?

Böylesi bir depremi yaşadığımızda tamamen hazırlıksızsak; bizleri, ailemizi, çocuklarımızı, komşularımızı, sevdiklerimizi, mahallemizde yaşayan insanları ne bekliyor? Bu ölçekte bir yıkım olasılığında neler yaşayacağız?

Bir önceki bölümde, depremi yaşamış bir kentin ne hale gelebileceğini konuştuk: Kamu hizmetleri, iletişim, güvenlik, barınma, beslenme, tuvalet ve hijyen, ulaşım, sağlık yardımı ve hastaneler… İşyerleri, fabrikalar ve gündelik hayatımızdaki daha pek çok şey artık eskisi gibi olmuyor. Ve büyük olasılıkla çok uzun bir süre boyunca da depremden önceki güne dönemiyoruz.

Bu bölümde ağır bir deprem veya sonuçlarını yaşamayanların bazen bilemediği, kestiremediği bazen de duymak istemediği konuya giriliyor. Deprem olduğunda bir kentin başına neler geliyor. O süreçte şehrimizi nasıl hayal etmeliyiz?

Ulaşım kesilecek. Milyonlarca kişinin İstanbul’da güvenli alanlara gidebilmesi veya şehri terk edebilmesi olanaksızlaşacak.

Telefon hatları ve internet çalışmayacak. İletişim ve haberleşme imkansız hale gelecek.

Ciddi güvenlik sorunları ortaya çıkacak.

Milyonlarca kişi için güvenli geçici barınma alanları olmayacak.

Hayatta kalacak milyonlarca kişinin su ve gıdaya erişimi çok zorlaşacak.

Tuvalet ve hijyen koşulları sağlanamayacağından ciddi sağlık sorunları gündeme gelecek.

Sağlık, ilkyardım ve hastanelere erişim pek çok sebepten büyük sorun olacak.

MAG kurucusu Hüseyin Karadayı depreme hazır olmayı öğrenebileceğimizi, bu sayede hayatta kalabileceğimizi anlattı ve ekledi; “konuya arama kurtarma temelli bakış açısıyla yaklaşmak büyük bir hatadır. Toplum temelli deprem planlamasına geçilmelidir.”

Hüseyin Karadayı bu bölümde, Mahalle Afet Gönüllüleri’ne (MAG) sesleniyor.

23 nisan depremindeki MAG çalışmalarının değerlendirmesi ile

mahallelerde örgütlenmenin ve bunu büyütmenin hayati değerine vurgu yapıyor.

Mahalle Afet Gönüllüleri Kurucusu (MAG) Hüseyin Karadayı ile deprem planlarının esas aktörlerini, depreme toplum temelli hazırlanmayı konuşuyoruz.

Neredeyse ayrımsız, en büyük ve oldukça yakın görünen risk anlaşılıyor ki deprem.

Depremi konuşurken, öncesi, sırası ve sonraki zorlu dönemden bağımsız ele almak olası değil. Lakin bu evrelerin tamamında başat aktör olması ve yaşamımızı öncelemesi gereken Afet Yönetiminden sorumlu olan devlet, yerel yönetimler bu konuyu en öncelikli mesele olarak görmüyorlar.

Yine deprem olacak. Ölecek, sevdiklerimizi kaybedecek, ekonomik, sosyal, psikolojik, kültürel yıkım yaşayacağız.

Sonrası bildiğimiz gibi. En çok, devletimiz güçlü, yaralarınızı saracak, bir sonraki depreme de kesin hazır olacağız lakırdılarını işiteceğiz.

6 şubat döneminin de gösterdiği üzere, bundan sonraki depremde, depremlerde de aynı şeyleri yaşayacağız.

Görülüyor ki, devletin, yerel yönetimlerin buna çare olmak gibi bir niyeti, planı, örgütlenmesi yok.

Ve anlaşılıyor ki, bizler, bireyler, ailelerimiz, komşularımız, mahallemiz, birlikte yaşadığımız hayvanlar yine yalnız kalacağız.

Bir sonraki depremde de devletin afet yönetimi sistemi sınıfta kalacak. Bedeli ise büyük.

Yani, yalnızız. Yani başımızın çaresine bakmalıyız. Bakabilmeliyiz.

Nasıl hayatta kalabileceğimizi, başkalarına; ailemize, çocuklarımıza, yaşlı ve hastalarımıza, komşularımıza, mahallemize, mahallemizin hayvanlarına yardım edebilmeyi öğrenebilir ve depreme hazırlanabilir miyiz?

Sunuş