Samen met Jeroen de Ridder, Rens Vliegenthart en Jasper Zuure bespreek ik laatste onderzoeken over nepberichten, deepfakes, filterbubbels en desinformatie, en de manieren waarop zulke verschijnselen een bedreiging kunnen zijn voor de Nederlandse democratie.

Tijdlijn
07:00 Hoe kan digitalisering een gevaar zijn voor (waarheidsvinding in) de democratie?
12:30 De invloed van technologie en algoritmes vs. de invloed van menselijke keuzes
15:30 De balans tussen misinformatie en toegang tot kennis/informatie op het internet
19:00 Is er empirisch bewijs voor het bestaan van filterbubbels?
22:00 Moet je mensen met gekke ideeën een platform bieden?
24:00 Cancel culture vs. vrijheid van meningsuiting
31:00 Hoe moet je digitale platforms reguleren?
36:00 Hoe veel nepnieuws is er?
39:00 De informatie-oorlog
42:30 Het gevaar van deepfakes
45:00 Online manipulatie
50:00 Het belang van gedeelde feiten

Meer weten

• Jeroen de Ridder: VU pagina, RUG pagina, website, twitter
• Rens Vliegenthart: UvA pagina, twitter
• Jasper Zuure: ROB pagina, twitter
• Maarten van Doorn: CEU pagina, website, substack, twitter
• Doen, durven of de waarheid? Democratie in digitale tijden
• Zoeken naar waarheid. Over waarheidsvinding in de democratie in het digitale tijdperk
• Rosanne Hertzberger contra Wybren van Haga en Thierry Baudet bij Op1
• Judith Möller over fringe bubbles
• Paper van Rens over dat nepnieuws maar een klein deel van de populatie bereikt
• "Flood the zone with shit"
• Zondag met Lubach over deepfakes
• Cambridge Analytica waarschijnlijk overschat

★ Support this podcast on Patreon ★

#2. Met socioloog Jaron Harambam (Katholieke Universiteit Leuven) bespreek ik hoe samenlevingen een gedeeld besef van wat waar is ontwikkelen en ook waar de twijfel over die waarheid die zo kenmerkend is voor complotdenkers en het zogenaamde post-truth tijdperk vandaan komt. We discussiëren ook over wat we van platforms en traditionele media mogen verwachten qua regulering van het publieke debat en qua inspanning om ons informatielandschap schoon te houden. Misschien is het wel géén goed idee om misinformatie te censureren.

Tijdlijn
03:00 Wat is het post-waarheid tijdperk
08:00 Redenen waarom mensen officiële waarheden wantrouwen
12:00 Onjuiste aanname van goedgelovigheid in veel post-waarheid analyses
20:00 Hoe censureren geloofwaardigheid van instituties kan ondermijnen
29:00 Wat sociale media wel en niet goed doen in hoe ze het publieke debat en onze informatievoorziening nu beheren
35:00 De rol en de toekomst van traditionele media

Meer weten

• Jaron Harambam: KUL pagina, twitter.
• Maarten van Doorn: CEU pagina, website, substack, twitter.
• Jaron Harambam, Marije Kuiper & Roel Vaessen: The Truth Is Out There.
• Jaron bij Op1 over dit boek. Zie ook thetruthisoutttthere.nl.
• Geciteerd paper: 'De/politisering van de Waarheid: complottheorieën, alternatieve feiten en nepnieuws in het tijdperk van de postwaarheid' (Harambam 2017).
• Mijn opiniestuk in De Volkskrant over de onjuiste aanname van goedgelovigheid in het debat rondom misinformatie (we overschatten heel erg in hoeverre mensen in nepnieuws trappen). Ik mocht bij radio1 in debat over mijn betoog: Is nepnieuws eigenlijk wel zo gevaarlijk?
• Als je meer wilt lezen over het waarheidsvriendelijk maken van online platforms kan ik het paper 'Towards a Critical Social Epistemology of Social Media' (Habgood-Coote 2021) aanbevelen.

★ Support this podcast on Patreon ★

#3. Met Miriam Rasch bespreek ik haar prijswinnende boek Frictie, over het geloof dat alles wat bestaat te vertalen is in digitale data en de wereld daarmee de goede kant op te duwen is.

Tijdlijn
02:00 Wat zijn "ethiek" en "dataïsme" eigenlijk
06:00 Leveren data altijd kennis op?
16:30 Ontdekken of construeren we feiten?
20:00 Transhumanisme
30:00 Post-truth, was er vroeger wel één waarheid dan?
37:00 Weerstand bieden aan relativisme
40:00 Hebben postmodernisten onterecht een slechte naam?
45:00 Wat Miriam voor haar volgende boek plant nu ze de Socrates beker heeft gewonnen

Meer weten

• Miriam Rasch: website, twitter
• Maarten van Doorn: website, substack, twitter.
• Het boek Frictie. Ethiek in tijden van dataïsme
• Engelstalige Wikipedia pagina van dataism.
• Yuval Noah Harari over organismen als algoritmes
• Maarten Boudry - 'Linkse feitenvrije wetenschap ging aan Trump vooraf'
• In aflevering 2 met Jaron Harambam sprak ik ook over hoe je juist op basis van een analyse van het proces 'achter' een feit iets kan zeggen over hoe robuste kennis het is.

★ Support this podcast on Patreon ★

#4. Met Remco Heesen bespreek ik of het meeste gepubliceerde onderzoek echt onwaar is, in hoeverre er een probleem is met p-hacking en andere methodologische schermutselingen, het diepere euvel van de beloningsstructuur van de wetenschap en de waarde van peer review. En hoe we die zaken kunnen verbeteren natuurlijk.  

Tijdlijn
00:00 John Ionnadis - "Why Most Published Research Findings Are False"
05:00 Waarom je uit een lage reproduceerbaarheid niet concluderen dat er een wetenschappelijk probleem is
09:00 Waar zit het probleem dan wel
13:30 P-hacking & priming
19:00 Waarom de incentives in de wetenschap verkeerd georganiseerd zijn en er dus meer moet veranderen dan alleen methodologische procedures
23:00 Het effect van mislukte replicaties op citaties van papers
27:00 Waarom Remco skeptisch is over peer review
37:00 Hoe we peer review kunnen verbeteren volgens Remco
40:30 Hoe moeten we in licht van al deze tekortkomingen denken over de wetenschap?

Meer weten

• Remco Heesen: website, twitter, UWA pagina, RUG pagina 
• Maarten van Doorn: website, substack, twitter
• John Ionnadis - "Why Most Published Research Findings Are False"
• Goeie explainer over het paper van Ionnadis van Veritasium (Youtube)
• Remco Heesen - Why the Reward Structure of Science Makes Reproducibility Problems Inevitable
• Nature article over de replicatiecrisis en priming
• Peerreview (Wikipedia)
• Preregistration (Wikipedia)
• Remco Heesen & Liam Kofi Bright - Is Peer Review A Good Idea? + Jury Theorems for Peer Review

★ Support this podcast on Patreon ★

#5. Sander van der Linden over waarom mensen niet zomaar geloven wat ze willen geloven en feiten wèl zin hebben (ja, ook als het gaat om politiek gevoelige onderwerpen en mensen die niet op het "brede politieke midden" stemmen).

Tijdlijn
00:00 Ruben Mersch (De Correspondent) betoogt in Waarom iedereen altijd gelijk heeft dat "kennis niet tot convergentie, maar tot polarisatie [leidt]. [D]e basis van onze twisten is geen verschil in kennis, maar een verschil in moraal." Ik vroeg Sander om te reageren op dit citaat (luister de podcast voor het hele citaat).
05:00 Problemen met 'cultural cognition', oftewel de theorie dat standpunten vooral over identiteit en moraal gaan en niet over feiten en argumenten.
13:00 Correlationeel ('identity-protective cognition') vs experimenteel ('Gateway belief model') onderzoek naar de invloed van politiek/identiteit/moraliteit op meningsvorming
18:00 De tragedie van het backfire effect
24:00 Methodologische problemen met het onderzoek naar gemotiveerd redeneren
32:00 Maar er is toch experimenteel bewijs voor cultural cognition?
42:00 Sander doet ook onderzoek nepnieuws, en ik heb geschreven in De Volkskrant dat dat een overschat maatschappelijk probleem is. Hoe ziet hij dat?
50:00 'Prebunking' en 'vaccineren' tegen misinformatie?
54:00 Sander publiceert binnenkort een nieuw boek, The Truth Vaccine

Meer weten

• Sander van der Linden: twitter, University of Cambridge pagina 
• Maarten van Doorn: website, substack, twitter
• Dan Kahan: Yale Law School pagina
• Ruben Mersch - Waarom iedereen altijd gelijk heeft
• The Polarizing Impact of Science Literacy and Numeracy on Perceived Climate Change Risks
• Motivated numeracy and enlightened self-government
• Gateway Illusion or Cultural Cognition Confusion?
• Prebunking interventions based on “inoculation” theory can reduce susceptibility to misinformation across cultures

★ Support this podcast on Patreon ★

#6. Jos Hornikx over hoe mensen verschillend kunnen reageren op argumenten. Zijn we voor de rede vatbaar? Waarom mensen veel redelijker zijn dan je denkt.

02:45 Hoe onderzoek je eigenlijk hoe mensen reageren op argumenten?
08:00 Hoe bepalen onderzoekers naar meningsvorming argumentkwaliteit?
13:00 Argumentatieschema's vs. het Elaboration Likelihood Model (ELM)
15:30 Normatieve argumentatieschema's vs. hoe redeneren mensen daadwerkelijk zelf
20:00 Standpunten beoordelen via het theorema van Bayes
25:00 Wat betekent het eigenlijk om rationeel te zijn?
27:00 Mensen zijn rationeler dan je denkt
39:00 Wat maakt een deskundige?
44:00 We staan in een soort sluimermodus

Bronnen

• Jos Hornikx: twitter, Radboud Universiteit pagina
• Maarten van Doorn: website, substack, twitter 
• De genoemde cursus Academic Mastery with Roam Research
• Hornikx (2020) - Voor de rede vatbaar
• Hahn & Hornikx (2016) - A normative framework for argument quality: argumentation schemes with a Bayesian foundation

★ Support this podcast on Patreon ★

Aflevering 7 van de Ongekend podcast. Wim De Neys over de - vaak verkeerd ingeschatte - rol van intuïties in ons denken.

Tijdlijn
04:00 Wat is de "dual process theory" (Syteem 1 & Systeem 2) van menselijk denken?
09:00 Het achterhaalde (Kahneman-)beeld van de rol van intuïties in ons denken.
17:00 Debiasing training is verbazingwekkend effectief
22:00 Betrouwbare intuities of irrationeel onderbuikgevoel, wat maakt het verschil?
26:00 Malcolm Gladwell, Ap Dijksterhuis en het slimme onderbewuste
37:00 Waarom drammen niet werkt (zonder argumenten werkt feedback niet)

Meer weten

• Wim de Neys: twitter, website
• Maarten van Doorn: website, substack, twitter
• Daniel Kahneman - Ons feilbare denken
• Bago, Bence & Wim De Neys. 2017 “Fast Logic?: Examining the Time Course Assumption of Dual Process Theory.” Cognition 158 (2017): 90–109. https://doi.org/10.1016/j.cognition.2016.10.014.
• De Neys, Wim, Sandrine Rossi, and Olivier Houdé. 2013. “Bats, Balls, and Substitution Sensitivity: Cognitive Misers Are No Happy Fools.” Psychonomic Bulletin & Review 20, no. 2 (2013): 269–73. https://doi.org/10.3758/s13423-013-0384-5.
• De Neys, Wim. 2021.  “On Dual-and Single-Process Models of Thinking.” Perspectives on Psychological Science. https://doi.org/10.1177/1745691620964172.

★ Support this podcast on Patreon ★

Aflevering 8 van de Ongekend podcast. Jeroen van Baar over wat maatschappelijke groepen uit elkaar drijft.

Tijdlijn
03:00 Wat is polarizatie, en waarom het is een probleem?
08:00 Maar lijken politieke partijen niet juist te veel op elkaar?
13:00 GroenLinks tot en met VVD inwisselbaar, en daarbuiten spreek ik niemand
18:30 Polarizatie in de hersenen
22:30 Wat zegt het, dat politieke filmpjes in de hersenen anders verwerkt worden door mensnen die op verschillende partijen stemmen
27:00 Het voordeel van hersenonderzoek vergeleken met vragenlijstonderzoek
31:00 Nederlanders hebben het gevoel dat meningsverschillen groter zijn geworden, maar is dat ook zo?
36:00 Verergeren social media polarizatie?

Meer weten

• Jeroen van Baar: website, twitter
• Maarten van Doorn: website, substack, twitter
• Het geciteerde Volkskrant artikel
• Studie over verschillende beoordelingen van huidskleur van Obama
• SCP: Nederlanders hebben gevoel dat polarisatie toeneemt
• Baar, Jeroen M. van, David J. Halpern, and Oriel Feldman-Hall. 2021. “Intolerance of Uncertainty Modulates Brain-to-Brain Synchrony during Politically Polarized Perception.” Proceedings of the National Academy of Sciences 118 (20). https://doi.org/10.1073/pnas.2022491118.

★ Support this podcast on Patreon ★